Zeka Engelinin Düzeyleri

Zeka engeli, genel olarak Hafif, Orta, Ağır ve Derin Zeka Engeli olarak sınıflandırılmaktadır.
Hafif derecede zeka engeline sahip olan çocuklar eğitsel sınıflandırmaya göre “Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocuk” olarak isimlendirilmektedir ve tüm zihinsel engellilerin yaklaşık %85’ini oluşturmaktadır. Hafif zihinsel engelli olarak tanımlanan eğitilebilir zihinsel engelli çocuk zeka gelişimi normalin altında olan ve bu nedenle normal ilkokul programından tam olarak yararlanamayan çocuktur. Bu çocuklar ilkokul düzeyinde kısmen veya tamamen destek alabilirlerse mesleki yeterlik kazanabilirler.
Orta derecede zeka engeli olan çocuklar, eğitsel sınıflandırmaya göre “Öğretilebilir Zihinsel Engelli Çocuk” olarak adlandırılmaktadır. Okul çağında sosyal ve günlük yaşam aktiviteleri konusunda eğitimden yararlanabilirler. Öğrenmeleri yavaştır ve sınırlı öğrenme kapasitelerine sahiptirler.
Ağır derecede zeka engeli olan çocukların okul öncesi dönemde motor becerileri zayıf, sözel iletişimi oldukça zayıftır. Temizlikleri ve kendilerine bakımları konusunda yaşam boyu başkalarının desteğine ihtiyaçları olmaktadır. Ancak bazıları eğitimle basit işleri kontrol altında yapabilmektedirler.
Derin zeka engeline sahip olan çocukların bir çoğunda doğuştan gelen bedensel bozukluklar sıklıkla görülmektedir. Tek sözcükle anlatabildikleri sınırlı ifadeleri vardır. Tuvalet ve yemek yeme konusunda az da olsa eğitim alabilirler. Bu çocuklar için tam bir destek gereklidir.
Zihinsel Engelli Çocukların Özellikleri
Zihinsel engelli çocuklar, normal gelişim gösteren çocuklarla aynı gelişimsel aşamalarda ilerlemelerine rağmen onları daha geriden izlemekte ve tam gelişim gösterememektedirler. Konuşmaları ve gelişimleri daha yavaş olmaktadır. Güç, dayanıklılık, çeviklik, denge, koşu, esneklik ve hız gerektiren beceriler yönünden daha zayıftırlar.
Zihinsel engelli çocukları diğer çocuklardan ayıran en büyük özellik zihinsel davranışlarıdır. Öğrenme süreçleri ve basamakları tüm çocuklar için aynıdır. Ancak zihinsel geriliği olan çocuklar daha yavaş öğrenmektedir. Bellek ve dikkat süreleri yetersizdir. Daha fazla dikkat ve uyarılmaya ihtiyaçları vardır. Soyut kavramları öğrenmeleri çok güç ve uzun zaman almaktadır. Somut kavramları ise sık tekrarlarla öğrenmektedirler. Genelleme yapmakta ve öğrendiklerini transfer etmekte zorluk çekmektedirler.
Zihinsel engelli çocuklar da diğer çocuklar gibi yeme, içme, sevme, sevilme, kabul edilme, başarılı olma gibi biyolojik, sosyal ve psikolojik gereksinimlere sahiptirler. Kendilerine güvenleri az olduğundan başkalarına dayanmayı tercih ederler. Bağımsız hareket etmekte ve arkadaşlık kurmakta güçlük çekmektedirler. Grup etkinlikleri sırasında lider olmaktan çok, başkasına uymayı ve taklit etmeyi tercih etmektedirler. Öfke, sevinç ve nefret duygularını ortaya koyarken bazen aşırıya kaçmaktadırlar.
Zihinsel engelli çocuklar genellikle sporda diğer alanlara göre daha başarılıdırlar. Okula devam eden çocukların akademik konulardan ziyade beden eğitimi derslerinde daha başarılı oldukları bilinmektedir. Sporun benlik saygısı, özgüven ve başarı duygusunun yaşanmasında önemli rolü vardır.